عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
۱۰-۳۷۴۳
عربی
<ال>مفاتیح الدریه فی اثبات (= بیان) القوانین الدریه = مفاتیح الفرس
[ نسخه خطی]
/ از: مصطفی (محمد) بن ابوبکر سیواسی دارنده وی ملاطی رومی متخلص به «حیرت» مشهور به «حیرت محمد افندی»
کاتب: [حاج صالح قرطبی]
، تاریخ کتابت: [سال ۱۱۲۱ق.]
۱۰ برگ (۱۲۸ب - ۱۳۷ الف)؛ ۲۷ سطر
؛خشتی.
این اثر در سال ۱۲۵۵ق. در بولاق و استانبول و دگربار در سال ۱۹۷۳م. در ضمن مجله دانشکده ادبیات بغداد به چاپ رسیده است.
براساس آگاهی راقم، این اثر دارای دو شرح، یکی به زبان فارسی به اهتمام عبدالله بن محمدبن شعبان نجیب و دیگری از ناشناس به زبان عربی با عنوان المولفات الطلابیه فی شرح المفاتیح الدریه و نیز یک ترجمه ترکی از این رساله از سوی عصام‌الدین مصطفی نقشبندی در دارالکتب قاهره گزارش شده است.
1
2
بسمله، سبحان الذی اخلص الانسان بالنطق من عالم الجماد و العجماء و حمدا للذی علم البیان مع تنزیل الفرقان من ارم العماد... و بعد فلما کان غالب اسرار الحق علت کلماته مصوغه علی السن العارفین باللغه الفارسیه و کانت ضوابطها مفاتیح معانی الفاظهم البهیه لاجرم علی ذی العلیه ان یتعلم اولا قواعد الفرس و ان یطالع ثانیا فی کتبهم بالقراءه و الدرس حتی وقف علی تمام مراداتهم بال خطاء... باب المصدر و هو اسم آخره نون ساکنه بعد دال او تاء مفتوحتین... فالقسم الاول علی خمسه انواع... مثل آمدن و شدن و زدن...
... اقلید بفضل الله و ونه الفت مفاتیخ الفرس علی طبق النهج الاقوم و قبلها و رتبت امثله الفرس علی وفق الطبع الاقوم لیکونا هدیتین لاولی الالباب جعلهما الله مفتاح کلمات الافطاب؛ تمت.
محل کتابت نامعلوم است.
باتوجه به تاریخ وفات مولف (۱۲۴۲ق.) تاریخ کتابت این اثر قاعدتا بایستی از اواخر سده ۱۲ق. یا اوایل سده ۱۳ق. خواهد بود.
نوع خط:
تزئینات متن:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
تزئینات نسخه:
نسخ ترکی.
عناوین و نشانی‌ها مشکی؛ اندازه متن: ۵/۱۶*۵/۹ سم.
فرنگی نخودی نازک آهار مهره شده.
میشن یک لایی قهوه‌ای روشن با عطف تیماج قهوه‌ای تیره.
برگ‌ها مجدول و به رنگ قرمز می‌باشد.
4
1
2
1
به نظر می‌رسد این رساله از نسخ نادره بوده باشد، در سرچشمه‌ها (منابع) و فهرست‌های در دسترس نسخه دیگری از آن مورد شناسایی نگردید.
در آغازین برگ این مجموعه، نام برخی رساله‌های این مجموعه نفیس و نیز یک بیت شعر به فارسی: گل نرگس نکو باشد به دیدن - و لکن تلخ باشد در چشیدن.
این رساله در حاشیه تصحیح گردیده است و حاشیه‌نویسی و تعلیقات فراوانی در میان سطور و هوامش، به عربی، فارسی و ترکی با لهجه عثمانی با نشان‌های «شرح، قاموس، شرح شاهدی و....» دارد.
برخی قلم‌خوردگی‌هایی در متن دیده می‌شود که اصل بودن نسخه را در ذهن آدمی وسوسه و تداعی می‌نماید!
ماخذ فهرست: جلد ۲/۴۰، صفحه ۳۶۵-۳۶۶.
بنا به نوشته استاد قره بلوط، از اصل المفاتیح الدریه نسخه‌هایی در برخی کتابخانه‌های ایران، ترکیه، قبرس و کویت گزارش شده است.
رساله‌ای در بیان قواعد و دستور زبان ادبیات فارسی (دری) است که مولف آن را با ذکر امثله گوناگون ادبی در چند باب و فصل و نوع و قسم، به زبان عربی گزارش نموده است. مولف در آغاز آورده است که چون اکثر آثار و عبارات «عرفا»، همچون ملای رومی، به زبان فارسی نگارش یافته است، یادگیری این زبان و قواعد آن و مطالعه کتب آنان برای «سالک» ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.
اصول ثلاثه للتوحید الشریف
۷۲۸۹۵۶
دستور زبان فارسی
۵۱۰
/
۳۴
ک
ایران
کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
20091102
MF
130960
1
Y (بله)
