<ال>نافع لیوم (= نافع یوم) الحشر فی شرح باب الحادی عشر
[ نسخه خطی]
/ از: جمالالدین ابوعبدالله مقداد بن عبدالله سیوری حلی اسدی مشهور به «فاضل مقداد»
: کاتب: محمد بن محمدحسین خوانساری بروجردی
، تاریخ کتابت: سال ۱۳۱۴ق.
۳۵ (۱ب - ۳۵الف) برگ، ۱۶ سطر
؛رقعی.
این اثر به جهت مقبولیت دارای چاپهای متعددی است که از آن جمله در سالهای ۱۲۷۲، ۱۲۸۲، ۱۲۹۴، ۱۳۰۸، ۱۳۰۰، ۱۳۱۴، ۱۳۱۷، ۱۳۲۰، ۱۳۷۰ق در تهران، در سالهای ۱۲۹۲، ۱۲۹۶، ۱۳۰۱، ۱۳۱۰ق در تبریز، در سال ۱۳۱۹ق در بمبئي، بدون تاریخ در لکهنو به صورت سنگی، سپس در سال ۱۳۴۳ق در نجف، بدون تاریخ در اصفهان، سال ۱۳۶۷ق در قم به صورت سربی به چاپ رسیده است. ناگفته نماند که این اثر با تحقیق عالمانهی دکتر مهدی محقق در سالهای ۱۳۶۵ش در تهران و سال ۱۳۶۸ش در قم منتشر شده است.
1
2
«بسمله، الحمدلله الذی دل علی وجوب جوده افتقار الممکنات و علی قدرته و علمه احکام المصنوعات المتعالی عن مشابهه الجسمیات ... اما بعد فان الله تعالی لم یخلق العالم عبثا فیکون من اللاعبین بن لغایه و حکمه ...».
«... لکن المرجو من کرمه تعالی ان ینفع به کما ینفع باصله و ان یجعله خالصا لوجهه انه سمیع مجیب و الله خیر موفق و معین و الحمدلله رب العالمین و صلی الله علی محمد و آله اجمعین».
محل کتابت نامعلوم است؛ رقم کاتب: «قد وقع الفراغ بحول الله و قوته من نسخ هذه النسخ الشریفه بید اقل خلق الله العبد المذنب الفقیر ... المدعو [ب] محمد ابن جناب کامل الصفات محمدحسین الخوانساری الاصل البروجردی المسکن سلمه الله تعالی ... فی یوم الاحدی من السابع و العشرون الهشر الحرام ذیحجه من شهور الرابع عشر بعده الثلثمائه و بعد الالف...».
نوع خط:
تزئینات متن:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نسخ.
عنوانها و نشانیها قرمز (درشت) و مشکی؛ اندازه متن: ۱۵*۸سم.
فرنگی سفید.
تیماج قهوهای مجدول با عطف تیماج مشکی.
2
1
این نسخه در حاشیه تصحیح گردیده است و در آغازین برگها، حاشیه نویسی نیز به خط نستعلیق از کاتب، دارد که در انجام آن تعلیقات چنین آمده است (۴ب): «حرره الفانی اقل الطلاب ... محمد بن محمدحسین خوانساری سنه ۱۳۱۴ق».
در انجام نسخه همچنین یک فایده در «فرق بین واحد و احد» به نقل از مجمع البحرین و نیز حدیثی از امام حسین علیه السلام دربارهی «روح» و سرانجام مناجاتی از حضرت موسی علیه السلام دیده میشود.
4
3
روی برگ آغاز، خط و امضای کاتب نسخه «قد شرع فی یوم الاربعاء الرابع عشر ... ۱۳۱۴ ... محمد بن ... محمدحسین الخوانساری ...».
مهر بیضی «عبده محمد ۱۳۰۰» آمده است. بر فراز آغازین برگ مهر بیضی «اللهم صل علی محمد و آل محمد» دیده میشود که این دو مهر در انجام نیز تکرار شده است.
ماخذ فهرست: جلد ۲/۴۰، صفحه ۲۴۳ - ۲۴۵.
مرحوم علامه ابومنصور حسن بن یوسف حلی (د. ۷۲۶ق) کتاب مصباح المتهجد مرحوم شیخ الطائفه محمد بن حسن طوسی (د. ۴۶۰ق) را در ۱۰ باب تلخیص و مرتب نمود و آن را منهاج الصلاح فی مختصر المصباح نام نهاد، سپس به خواهش وزیر خواجه عزالدین قوهدی بابی دیگر در عقائد امامیه بر آن اثر افزود؛ این باب اخیری به جهت اهمیت آن در میان متون کلامی شیعه، به نحو مستقل مورد اهتمام دانشمندان و متکلمان شیعی قرار گرفته و به تدریج به شرح، استنساخ و تدریس باب حادی عشر پرداختند. از جمله شروح نفیس باب الحادی عشر، شرح توضیحی فاضل مقداد است که به درخواست برخی از سادات، در حال سفر و تدریس، یادداشتهای قدیم خویش بر این باب را به صورت «قال - اقوال» تنظیم و گردآوری نموده است؛ وی در این شرح توضیحی کمتر به رد و ایرادهای کلامی معمول پرداخته است. این شرح دارای یک ترجمه به فارسی نیز از حاجی میرزا علی بن محمدحسین حسینی شهرستانی (د. ۱۳۴۴ق) به نام جامع در ترجمه نافع است که در سال ۱۳۲۵ق در تهران به چاپ رسیده است؛ همچنین تعلیقهای نیز از عطاءالله بن مسیح آملی (د. پس از ۹۳۶ق) است که نسخهی دستنویس آن (بخط محشی) به شمارهی «۲۷/۱۰۰۷۰» در این کتابخانه موجود است. باید افزود که از النافع یوم الحشر، نسخههای متعددی در این کتابخانه نگهداری میگردد که از آن جمله میتوان به نسخههای جدید به شمارههای «۱۵۷۴۹»، «۱/۱۰۲۴۷»، «۱/۱۴۹۲۰»، «۱/۱۰۴۴۲»، «۲۶/۱۰۰۷۰»، «۱۵۶۷۱»، «۱۰۳۱۰»، «۱۸۲۸۵»، «۱۸۳۲۶»، و «۱۸۰۰۸» اشاره نمود. از این شرح در کتابخانههای ایران نسخههایی در دسترس است و علیرضا قرهبلوط در معجم التاریخ (ج۵، صص۳۷۸۱ - ۳۷۸۲) گزارشی از آنها بدست داده است.
/ شیخ ابوجعفر محمد بن علی بن حسین قمی مشهور به «ابن بابویه» و «شیخ صدوق»
/ ابوجعفر محمد بن علی بن حسین قمی مشهور به «ابن بابویه» و «شیخ صدوق»
/ محمدجواد بن سعدالله بن جواد کاظمینی مشهور به «فاضل جواد»
/ ابومحمد حسن بن ابوالحسن بن محمد دیلمی
/ محمدصادق بن ضیاءالدین [بن اسدالله بروجردی]
الاعتقادات = العقائد
مناظره المامون مع الامام علی بن موسی الرضا علیهما السلام = محاوره المامون و الامام الرضا علیه السلام = المناظره المامونیه = سوال المامون عن الرضا و جواباته علیه السلام
غایه المامول فی شرح زبده الاصول = حاشیه زبده الاصول = شرح زبده الاصول = حاشیه فاضل جواد
شرح الرساله الشمسیه فی القواعد المنطقیه
ارشاد القلوب الی الصواب المنجی من عمل به من الیم العقاب (ج۱)