/ از: حاج میرزا رحیم بن محمد طبیب اصفهانی متخلص به بیدل
: محمد زکی نوری
٬ ۱۳۰۳ق.
؛ ۱۳/۵*۲۱سم. ۷۶ص. ۱۵س. اندازه نوشته ۸*۱۵س.
1
2
مشو مغرور ای غافل بدین یکروزه دنیا/ که این دولت نمیماند برای هیچکس برجا.
شرم بادت ز آنچه میگویی که باشد جای شرم/ شکوه در دوران شه بیدل ز دوران تا بکی.
نوع خط:
تزئینات متن:
تزئینات نسخه:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نستعلیق کتابت خفی خوش.
عنوانها قرمز.
جدول و کمند زر و الوان دو سرلوح مذهب مرصع ص۱ و ۵۰.
فرنگی آبی.
مقوای سیاه ترنج و حاشیه طلایی.
1
ص۴۵ تا ۴۹ و پنج صفحه در آخر نانوشته.
ماخذ فهرست: مجلد چهارم٬ صفحه ۳۲۶۷.
پدرش به امر کریم خان زند به شیراز رفت و بیدل در شیراز متولد شد.اجداد او در دربار صفویه به طبابت اشتغال داشتند . برادرش محمد باقر ملا باشی مولف بحر الجواهر و پسرش میرزا علی فخرالدوله متخلص به فخر و نوهاش محمد حسین متخلص به همدم و نبیرهاش قاسم متخلص به ضیاء است. بیدل در دوران فتح علی شاه و اوایل جلوس محمد شاه می زیست و در ۱۲۵۸ق. در مراجعت از سفر حج در قم درگذشت. دیوان او شامل دو قسمت است (نک: ذریعه ج۹٬ ب۱، ص ۱۵۳؛ فرهنگ سخنوران ص۹۶ و ۹۷.) قصاید (ص۱-۴۱) در مدح حضرت علی (ع) فرمانفرما محمد شاه غازی حضرت حجت (ع) حضرت رسول (ص) فتح علی شاه ده قصیده ۵۹۰ بیت.
مراثی (ص۵۰-۷۶) ترکیب بندی است در ۳۳ بند که هر بند آن در مرثیه یکی از ائمه است. به ترتیب: حضرت رسول (ص)٬ حضرت فاطمه (س)٬ حضرت علی (ع) حضرت امام حسین (ع) و از بند ۵ تا ۳۰ در مرثیه امام حسین (ع) و وقایع کربلا است. بند ۳۱ مرثیه امام موسی ارضا (ع) و بند ۳۲ مرثیه علی بن موسی الرضا (ع) و بند ۳۳ خاتمه مراثی است و در پایان نسخه یک قطعه نوحه در شهادت اما محسین (ع) است جمعا ۲۴۳ بیت.
آغاز: چون خاطر رسول ازین خاکدان گرفت/ روحش هوای کنگره لا مکان گرفت.
انجام: بیدل شوریده میگوید بفریاد و فغان/ پشت امت خم شد از بار گنه همچون کمان/ ای رسول انس و جان/ رحم کن بر امتان.