نام خالو حسین دشتی همواره نام آشنا، مقدس، حماسهساز دشمن ستیز برای تاریخ گذشته و حال و آینده خواهد بود که در کنار دلیر مردان قامت برافراشته و صدها نیروی مبارز و قهرمان این خطه که نشان را در بی نشانی جستهاند بر تارک تاریخ دشتی می درخشند در این مقاله به جغرافیای شهرستان دشتی وضعیت دشتی در زمان قیام مردم جنوب علیه استعمار و جغرافیای برد خون در زمان کدخدایی خالو حسین دشتی بر بردخون میزان خانهها درختها و حیوانات در برد خون کهنه و بردخون نو اشاره شده است وی یکی از سرداران غیور و دلیر دشتی و هم رزم پور شور و صدیق و بی باک رئیس علی دلواری که در جنگ با انگلیس دلاوریهای بسیاری از خود نشان داده بود وی در یکی از نبردهای نابرابر در تنگک به اسارت نیروهای انگلیس درآمد و به بصره تبعید شد و پس از امضای قرارداد صلح با اسرای انگلیس در ایران مبادله گردید انگیزه خالو حسین دشتی از شرکت در قیام علیه استعمار انگلیس جنبه دینی و مذهبی داشته و حضور شیخ عبدالنبی بحران و حکم جهاد از طرف شیخ و وجود حوزه علمیه در آن روستا از دلایل بارز آن است خالو حسین دشتی به واسته نسبت قومی با رئیس علی دلواری قائدتا همیشه از حال هم با خبر بوده و در قبل و حین واقعه در کنار هم بودهاند همچنین در مورد تعداد همراهان خالو حسین هم اختلاف وجود دارد که احتمالا جنگجویان وی حدود ۲۰۰ نفر بودهاند اسارت خالو حسین بردخونی علت آزاد شدن خالو حسین و ادامه مبارزات مردم دشتی در تمام مدت در جاهای مختلف به شیوههای گوناگون در جای جای استان علیه استعمارگران و خائنان از مباحث دیگری است که به آن پرداخته شده است بخشی از داستان حضور خالو حسین دشتی در کنار رئیس علی دلواری به نقل قول از محمدحسین رکن زاده ادمیت به صورت تلخیص آورده شده و داستان جنگ جهانی اول و حملهی سربازان متجاوز انگلیسی به ایران از طریق بوشهر و مقاومت دلیر مردان دشتی تنگستان و دشتستان و رشادتهای خلو حسین دشتی را از زبان روحانی شاعر و تاریخ نویس و مطلع نسبت به حوادث جنگ میرزا محمدجواد حامدی به شعر محلی با لهجه دشتی اضافه نمودهایم در پایان با نتیجهگیری شیرمردان دشتی نه تنها در نبرد با استعمار انگلیس در گذشته بلکه در رویارویی با خصم دون استکبار جهانی به سرکردگی امریکای جهان خوار نیز مردانه قد علم کردند و تا پای جان ایستادند که شهید مهدوی و شهید توسلی سرداران این جهاد و مبارزه قهرمانانه هستند پیشنهادات ترویج روحیه جهاد و شهادت که یک فرهنگ ناب است و از اسلام ناب محمدی ص سرچشمه گرفته و با فرمان و نهضت امام خمینی ره روح تازهای یافته است برای انتقال روحیه سلحشوری نسل گذشته به نسل امروز و اینده باید تلاش نمود