رساله: بسمله الحمد لله المتفضل بالخلق و الانشاء... فقد سالنی بعض الاصحاب... بیان الوجه و العله فی خلق الکافر... .
متن يادداشت
آغاز نسخه موجود: فی ذکر العلل و الوجوه فی خلق الکافر التی ظهرت لنا فان الحکم الخفیه التی لم نطلع علیها فی افعال الله سبحانه کثیره جدا کما بیننا و و من الکتاب و السنه... .
متن يادداشت
... تمت الرساله بحمد الله علی ید مولفها العبد محمد بن حسن الحر العاملی... فی اواخر شهر صفر سبعین بعد الالف من نصره علی مشرفها السلام.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر
مشخصات ظاهری
نوع خط:
مشخصات ظاهری
تزئینات متن:
مشخصات ظاهری
نوع کاغذ:
مشخصات ظاهری
تزئینات جلد:
متن يادداشت
شکسته نستعلیق.
متن يادداشت
عنوانها بیشتر به شنگرف و کلمات و سطور متناوب و پیوسته است.
متن يادداشت
اصفهانی نخودی رنگ.
متن يادداشت
تیماجی قهوهای رنگ.
یادداشتهای مربوط به نسخه موجود
خصوصیات نسخه موجود
1
متن يادداشت
شامل ۸ رساله از شیخ حر عاملی و شیخ علی کرکی. کاتب در ذیل همه رسالهها به تاریخ (۱۱۱۱ق.) را تکرار و در پایان دفتر نام خود را نیز رقم کرده است.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر
يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع
ماخذ فهرست: مجلد پنجم، صفحه ۴۱۵۵-۴۱۵۹.
يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع
نک: ذریعه، ۷/ ۲۴۶؛ امل الامل چاپ بغداد به تحقیق سید احمد حسینی، ۱/ ۱۴۶.
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده
متن يادداشت
این رساله شامل ۱۲ فصل و خاتمه است.
متن يادداشت
فصل اول. در توجیه خلق کافر (نخست دلیلی اجمالی و کلی و پس از آن ۱۲ دلیل دیگر که او خود ساخته است را یاد میکند).
متن يادداشت
فصل دوم. اخباری چند که دلائل مزکور در فصل اول را تایید میکند (شامل ۱۲ دسته از اخبار).
متن يادداشت
فصل سوم. ابطال جبر و اثبات اختیار.
متن يادداشت
مولف در این فصل، نخست ۵ مسلک درباره افعال عباد نقل و سپس دوازده دلیل بر ابطال جبر یاد کند و گوید ادله ابطال جبر اضعاف اضعاف این مذکورات است.
متن يادداشت
فصل چهارم. ادله جبریان (پنج دلیل یاد کرده).
متن يادداشت
فصل پنجم. پاسخ و شبهات و دلائل جبریان. در این فصل از کتاب الموازنه تصنیف بعض اهل عدل یاد کند و گوید. (در آن کتاب آیات جبر و آیات عدل گردآوری و نشان داده شده که آیات دال بر عدل هفتاد برابر بیش از آیاتی است که ظهور در جبر دارد).
متن يادداشت
فصل ششم. دوازده حدیث در ابطال جبر و تفویض.
متن يادداشت
فصل هفتم. دوازده حدیث در اثبات قدره و اختیار عباد - علاوه بر احادیث مذکور در فصل ۶.
متن يادداشت
فصل هشتم. احادیث طینه. وی احادیث طینه را به دوازده طریق نقل و تاویل و توجیه کرده است.
متن يادداشت
فصل نهم. توضیح و تاویل اخبار طینه که موهم جبرند بر وجهی اجمالی.
متن يادداشت
فصل دهم. تاویل اخبار مذکور به تفصیل.
متن يادداشت
فصل یازدهم. تاویل مستیا و تفسیر و اراده متعلق افعال مکلفی که در اخبار بسیار آمده و فصل و تاویل دوازده حدیث در این باب.
متن يادداشت
فصل دوازدهم. در توجیه قضا و قدر متعلق به سعادت و شقاوه و خیر و شر و نقل و تفسیر دوازده حدث در این باب.
متن يادداشت
خاتمه. در فصل احادیث از بخش در قضا و قدر.
متن يادداشت
شیخ حر در این خاتمه نیز (مانند بیشتر فصلها) دوازده حدیث یاد کرده است و در تتمه خاتمه، رساله اثبات منزله بین المنزلین و رد بر اهل جبرذ و تفویض منسوب به حضرت هادی (ع) را که صاحب تحف العقول و طبرسی در احتجاح نقل کردهاند بتمامها آورده و در پایان آن درباره علت اختلاف مضامین احادیث، چنین گوید:
متن يادداشت
«انتهی کلامه (ص) و الکتاب المنقوله منه هذه الرساله لا یخلو عن سقم و ما اشتملت علیه من بعض العبارات التی هی غیر معهوده فی هذا الزمان له نظائر کثیره فی الاحادیث و ذلک اما لتفسیر بعض النساخ عن سهوا و اشتباه او لان المقام کان یقتضی ذلک و فهم السامعین کان یوجبه و کانوا یستحسونه و یقبلونه خاصه او غیر ذلک... و لذلک تری فی الاحادیث تفاوتا عظیما شفی العبارات لانهم کانوا یکلمون الناس علی قدر عقولهم و مبلغ افهالهم...».
متن يادداشت
نام این کتاب در برخی از نسخهها و مدارک خلق الکافر ثبت گردیده و شیخ حر عاملی خود در امل الآمل از این رساله به نام رساله فی خلق الکافر و ما یناسبه یاد کرده است و چنین پیداست که تالیف این رساله را (به درخواست یاران) در توجیه خلق کافر آغاز کرده و سخن را به مناسبت به مسئله جبر و تفویض کشانیده.
متن يادداشت
نسخه حاضر فاقد دیباچه و اندکی در فصل است.
صحافی شده در این جلد
عنوان
کشف التعمیه عن وجه التسمیه
عنوان
نزهه الاسماع
عنوان
التنبیه بالمعلوم من البرهان فی تنزیه المعصوم عن السهو و النسیان