بررسی ونقد مبانی و ادله کثرت گرائی دینی از دیدگاه جان هیک، دکتر حسین نصر علامه طباطبایی
نام نخستين پديدآور
جواد دانش
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده
متن يادداشت
تتعدد و تنوع ادیان واقعیت انکار ناپذیری است که انسان امروز ناگزیر به اتخاذ موضعی موجه نموده است. این نوشتار در صدد است ضمن تحلیل و تبیین کثرت گرایی دینی به دو سوال اساسی پاسخی رضایت بخش ارائه نماید: اولا کدام دین " حق" است و چرا؟ ثانیا چه دینی قادر خواهد بود ما را به نجات رهنمون گردد؟ جان هیک که نماینده شهیر پارادایم پلورابیسم دینی است، حقانیت و رستگاری را امری متکثر قلمداد و آنها را از طریق ادیان گوناگون قابل تحصیل می داند. هویت دینی و شانس تولد، جهانی شدن، تفکیک نوم از فنومن و ... از دلایلی است که هیک بر این مدعای خویش اقامه می نماید. الگوی دیگری که در این نوشتار مورد بحث قرار گرفته است، وحدت متعالی ادیان می باشد. سرمشقی نخبه گرا و تصوف محور از سید حسین نصر، در این تکثرگرائی باطنی، تمامی ادیان زنده از منبع الهی بهره مندند و به رغم تفاوت در ظاهر، باطن آنها یکسان است. وی تفاوت جایگاه امر مطلق و نیز وجود عناصر متداخل در میان ادیان را از دلایل وجود یک وحدت متعالی بین آنها ذکر می کند.بدین ترتب، هیک کثرت گرائی خود را غایت محتوم و ایدئولوژیکی ادیان می داند که در نهایت حد و مرزهای میان آنها برداشته سنت ها را بی معنا می کند. اما نصر دیدگاه خویش را ابزاری می بیند که بوسیله آن می توان کیفیات قدسی نستهای دیگر را تشخیص داد و لذا به اعتقاد او تحول دینی در اثر بازیابی سنت و ارزش های سنی به وقوع خوهد پیوست. اما علامه طباطبایی ادیان مختلف را مراحل تکامل یک روند تاریخی می دانند که در نتیجه با آمدن شریعت کامل یعنی اسلام تمام شرایع سابق نسخ می گردند و دیگر قادر به هدایت و تامین سعادت نخواهند بود.