عنوان

سید مرتضی علم الهدی(مدخل)

زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن

فارسی

عنوان اصلي

سید مرتضی علم الهدی(مدخل)

نام نخستين پديدآور

اسلام پدیا

نام ناشر، پخش کننده و غيره

اسلام پدیا

متن يادداشت

ابـوالـقاسم علی بن الحسین بن موسی، مشهور به سید مرتضی علم الهدی؛ نقیب طالبیان، از نظر منزلت علمی و اعتبار فقهی در مرتبت بسیار والایی قرار دارد. او در ماه رجب سال ۳۵۵ هجری قمری در شهر بغداد دیده به جهان گشود.سید مرتضی از جانب پدر و مادر نسب بس شریفی دارد. او فرزند حسین فرزند موسی فرزند محمد فرزند موسی فرزند ابراهیم (مجاب) فرزند امام موسی کاظم (علیهم السلام) است. وی هم علوی هم موسوی است. نسب شریفش از ناحیه پدر با پنج واسطه به حضرت امام موسی بن جعفر (علیهما السلام) و از ناحیه مادر نیز با پنج واسطه به امام علی بن حسین؛ زین العابدین (علیه السلام) می رسد. القاب وی علم الهدى، ذوالثمانین، ابوالثمانین و ذوالمجدین و شریف مرتضى است. سید دارای دو فرزند؛ یک پسر و یک دختر بوده است.مقام علمى سید مرتضى بى نیاز از بیان است. وى بى شک یکى از بزرگترین دانشمندان شیعه امامی محسوب مى شود. آن چنان که از تصنیفات و تألیفات بسیار او به دست مى آید؛ در بسیارى از علوم عصر خویش چون کلام، فقه، اصول، تفسیر، نجوم، انواع علوم ادبی؛ مانند لغت، نحو، معانى، انشاء، شعر و مانند اینها استادى ماهر، بلکه یگانه عصر خویش بوده است.از جمله استادان او می توان به شخصیت های ذیل اشاره کرد:شیخ مفید (متوفای ۴۱۳ ق). ۲٫ ابو محمد هارون بن موسی تلعکبری (متوفای ۳۸۰ ق). ۳٫ شیخ صدوق (متوفای ۳۸۱ ق). ۴٫ حسین بن علی بن بابویه، برادر شیخ صدوق.در باب اندیشه و مکتب سید باید گفت: روش او در اصول، پیروى از دلیل عقل بود؛ از این رو نه تنها با اشاعره بلکه حتّى با ظاهریان از امامیه نیز مخالفت مى کرد. در فقه به خبر واحد عمل نمى کرد و در استنباط احکام، از ادله اصولیه لفظیه و عقلیه استفاده مى کرد؛ لذا با محدّثان و اخباریان از امامیه نیز موافق نبود.او دارای آثار علمی فراوانی است، از جمله آنها به تألیفات ذیل اشاره می شود:الانتصار. ۲٫ جمل العلم و العمل. ۳٫ الذریعه فی اصول الشریعه (در اصول فقه). ۴٫ المحکم و المتشابه. ۵٫ المختصر. ۶٫ ما تفردت به الامامیه من المسائل الفقهیه. ۷٫ المصباح. ۸٫ الناصریات. ۹٫ الامالی. ۱۰٫ درر الفوائد.سید مرتضی شاگردان زیادی تربیت نمود که در اینجا نام برخی از آنها ذکر می شود:شیخ طوسی. ۲٫ ابویعلی سلّار دیلمی. ۳٫ ابوالصلاح حلبی. ۴٫ قاضی أبوالقاسم بن براج.در تاریخ وفات او گفته اند: وی در ۲۵ ماه ربیع الاول سال ۴۳۶ قمری دار فانی را وداع گفت. شیخ عباس قمی می‌نویسد: «سید مرتضی در شهر کاظمین بدرود حیات گفت و در منزلش دفن شد. سپس به جوار جدش ابا عبدالله الحسین (علیه السلام) منتقل و در کنار برادرش سید رضی و پدرش سید حسین دفن شد».

مشخصه منبع قراردادي

نوع ماده

مقاله; مدخل اعلام(دانشنامه اعلام);