عنوان

بررسی‌های پتروگرافی و پترولوژی توده‌های نفوذی شمال‌شرق و جنوب‌غرب هوراند) شرق کلیبر- استان آذربایجان‌شرقی

شماره

‭۱۳۹۰۲پ‬

زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن

per

عنوان اصلي

بررسی‌های پتروگرافی و پترولوژی توده‌های نفوذی شمال‌شرق و جنوب‌غرب هوراند) شرق کلیبر- استان آذربایجان‌شرقی

نام نخستين پديدآور

/علیرضا روان خواه

نام ناشر، پخش کننده و غيره

: علوم طبیعی

تاریخ نشرو بخش و غیره

، ‮‭۱۳۹۴‬

متن يادداشت

چاپی

جزئيات پايان نامه و نوع درجه آن

دکترا

نظم درجات

پترولوژی

زمان اعطا مدرک

‮‭۱۳۹۴/۰۶/۲۵‬

کسي که مدرک را اعطا کرده

تبریز

متن يادداشت

منطقه مورد مطالعه در شمال‌صغرب ایران، استان آذربایجان‌صشرقی و در شمال‌صشرق و جنوب‌صغرب هوراند) شرق شهرستان کلیبر (به مختصات جغرافیائی ‮‭۴۷ ۲۵‬تا ‮‭۴۷ ۳۳‬طول شرقی و ‮‭۳۸ ۵۲‬تا ‮‭۳۹ ۰۰‬عرض شمالی) بخش هوای(، ‮‭۴۷ ۲۳‬تا ‮‭۴۷ ۳۰‬طول شرقی و ‮‭۳۸ ۲۰‬تا ‮‭۳۸ ۲۲‬عرض‌ص‍ شمالی) بخش لقلان (و ‮‭۱۳‬ ‮‭۷۴‬تا ‮‭۴۷ ۱۸‬طول شرقی و ‮‭۳۸ ۴۷‬تا ‮‭۳۸۵۰‬عرض شمالی) محدوده هشت‌صسر (واقع شده است .این محدوده در زون‌صبندی-های زمین‌صشناسی ایران، بخشی از زون البرزغربی آذربایجان و پهنه مرکزی محسوب می‌صشود .رخنمون اصلی سنگ‌صهای غالب در محدوده مورد مطالعه سنگ‌صهای فیلیشوئیدی و کربناته پلاژیک کرتاسه فوقانی- پالئوسن به همراه سنگ‌صهای ولکانیک و ولکانوکلاستیک سازند مجیدآباد است .توده‌صهای مورد مطالعه بصورت پراکنده در لابلای این مجموعه رخنمون یافته‌صاند .توده‌صهای گرانیتوئیدی بفرم سیل، دایک و استوک و توده‌صهای لامپروفیری و گابروهای شوشونیتی نیز اغلب بفرم لاکولیت و دایک در هسته طاقدیس متشکل از این نهشته‌صها و توده گابروئی هشت‌صسر به همراه پیروکسنیت‌صهای همراه به درون نهشته‌صهای مذکور تزریق شده‌صاند .توده‌صهای نفوذی منطقه هوراند دارای ترکیب سنگ‌صشناسی متنوعی بوده که از دیوریت، گابرو، گابرو دیوریت، الیوین گابرو، لامپروفیر، کوارتزدیوریت و مونزوگابرو تشکیل یافته‌صاند .این توده‌صها نهشته‌صهای فلیش‌صگونه کرتاسه بالایی پالئوسن را قطع کرده‌صاند .با توجه به کانی‌صشناسی اصلی آمفیبول، کلینوپیروکسن، بیوتیت، الیوین و خمیره متشکل از پلاژیوکلاز یا پتاسیم فلدسپار و کانی‌صهای فرعی آپاتیت و کانی‌صهای تیره، ترکیب لامپروفیر هوای کامپتونیت تا سانائیت ارزیابی شده، گابروی شوشونیتی با کانی‌صشناسی اصلی الیوین، کلینوپیروکسن، پلاژیوکلاز و کانی‌صهای فرعی فلوگوپیت، آمفیبول، آپاتیت و اوپاک، گابروی لقلان شامل پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن، پتاسیم فلدسپار و بیوتیت، کانی‌صهای اصلی سازنده‌ص‍ گابروی هشت‌صسر شامل پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن و آمفیبول و ترکیب کانی‌صشناسی پیروکسنیت منطقه هشت‌صسر شامل کلینوپیروکسن، الیوین، کانی کدر و مقادیری پلاژیوکلاز و آمفیبول می‌صباشد .براساس مطالعات مینرال شیمی ترکیب آمفیبول، کلینوپیروکسن، پلاژیوکلاز و میکا در توده لامپروفیری به ترتیب کرسوتیت، دیوپسید تا سالیت، آلبیت تا آندزین و بیوتیت، ترکیب الیوین، کلینوپیروکسن، پلاژیوکلاز و میکا در گابروی شوشونیتی به ترتیب کریزولیت، دیوپسید تا کلسیم چرماک، آندزین تا بیتونیت و فلوگوپیت، همچنین ترکیب آمفیبول، کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز در گابرو و پیروکسنیت هشت‌صسر به ترتیب پارگازیت تا چرماکیت، دیوپسید و آنورتیت بوده و ترکیب کلینوپیروکسن و میکا در توده گابروئی لقلان به ترتیب دیوپسید تا کلسیم چرماک و بیوتیت می‌صباشند .ترمو- بارومتری لامپروفیرها با استفاده از مقدار کاتیونی آلومینیوم کل در ساختار آمفیبول نشان می‌صدهد که آمفیبول موجود در لامپروفیر هوای در فشار‮‭۵/۰‬ ‮‭۶‬کیلوبار و دمای حدود ‮‭۹۰۰‬ درجه سانتی‌صگراد متبلور شده است .فشار سنجی کلینوپیروکسن پلاژیوکلاز برای گابروی شوشونیتی نشان می‌صدهد که تبلور الیوین در این توده در دمای ‮‭۱۰۰۰‬ درجه سانتی‌صگراد و در فشار ‮‭۲۶‬ کیلوبار رخ داده است .همچنین با استفاده از مقدار کاتیونی آلومینیوم کل موجود در ساختار آمفیبول و استفاده از روش‌صهای مختلف، فشاری بین‮‭۹ ۱‬- ‮‭۷‬کیلوبار برای پیروکسنیت‌صها،‮‭۸ ۱‬- ‮‭۶‬کیلوبار برای گابروی منطقه هشت‌صسر و‮‭۹ ۱‬- ‮‭۷‬کیلوبار برای گابروی منطقه لقلان محاسبه شده است .براساس محتوای ‮‭Ti‬ آمفیبول، دمای تبلور گابرو و پیروکسنیت منطقه هشت‌صسر حدود ‮‭۹۰۰‬ درجه سانتی‌صگراد برآورد شده است .دمای تبلور گابروی منطقه لقلان نیز براساس واکنش بین کلینوپیروکسن-الیوین‌اسپینل معادل ‮‭۱۰۰۰‬ درجه سانتی‌صگراد ارزیابی شده است .ماگمای مولد لامپروفیرها، گابروهای لقلان و هشت‌صسر و الیوین گابروی هوای براساس ژئوشیمی سنگ کل، آلکالن تا شوشونیتی تعیین شده است .نمونه‌صهای مربوط به پیروکسنیت هشت‌صسر نیز دارای ترکیب گوشته اولیه می‌صباشند .بررسی نرخ ذوب بخشی نشان می‌صدهد که نمونه‌صهای لامپروفیری از نرخ ذوب یک درصدی و گابروهای لقلان و هشت‌صسر و الیوین گابروی هوای از نرخ ذوب پنج درصدی اسپینل گارنت لرزولیت غنی شده منشأ گرفته‌صاند .این ویژگی با نسبت بالای ‮‭Ce/Yb‬ در این گروه‌صهای سنگی حمایت می‌صشود و نشانگر باقی ماندن گارنت در فاز تفاله است .همچنین غنی‌صشدگی از ‮‭Pb‬ ،‮‭Ba‬ ، ‮‭LREE‬ و تهی‌صشدگی از ‮‭HREE‬ در ماگمای آلکالن به نشأت گرفتن آنها از گوشته‌صی غنی شده اشاره دارد .نمونه‌صهای لامپروفیری، الیوین گابروی هوای، گابروی لقلان و گابرو و پیروکسنیت هشت‌صسر در دیاگرام‌صهای تفکیک قوس‌صهای ماگمائی پس برخوردی و حواشی فعال قاره‌صای، در محدوده قوس‌صهای ماگمائی پس برخوردی قرار می‌صگیرند .بعد از تصادم پلیت عربی و ایران در کرتاسه فوقانی پالئوسن ماگمای بازالتی آلکالن در طی فاز کششی پیرنئن از ذوب بخشی اندک گوشته‌صی لیتوسفری غنی شده منشأ گرفته و بعد از توقف در قاعده‌صی پوسته‌صی قاره‌صای و آلایش اندک با مواد پوسته‌صای به ماگمای لامپروفیری آلکالن تحول پیدا کرده و با صعود به ترازهای بالای پوسته در سنگ-های چین خورده‌صی کرتاسه فوقانی پالئوسن تزریق شده و متعاقب آن با صعود پالس دیگری از ماگمای بازالتی آلکالن و انجام فرآیندهای هضم و آلایش در حین صعود ماگما سرشت شوشونیتی پیدا کرده و به درون لامپروفیر آلکالن تزریق شده است .با در نظر گرفتن ویژگی‌صهای شیمیائی و کانی‌صشناسی مجموعه مافیک-اولترامافیک هشت‌صسر، تصور می‌صشود که ماگمای آلکالن ناشی از گوشته متاسوماتیزه در پوسته قاره‌صای و در اعماق ‮‭۲۱‬ تا ‮‭۲۷‬ کیلومتری جای-گیری کرده و ضمن تحمل فرآیندهای تبلور بخشی، نامیژاکی و حتی آلایش ماگمائی از طریق واکنش سنگ دیواره منجر به تشکیل بخش‌صهای مگنتیتی، کلینوپیروکسنیتی و گابروئی شده است .در پالس بعدی نفوذ مجدد و ورود ماگمای گابروئی آلکالن که در طول مسیر متحمل تفریق و آلایش نیز شده است به داخل مجموعه اولترامافیک، ساختار پیچیده کنونی را رقم زده و سپس در اثر تکتونیک فشاری حاکم بر منطقه در راستای گسل‌صهای معکوس به سمت بالا رانده شده ‮‭(Exhumation)‬ و در تراز فعلی جای-گیری کرده است

متن يادداشت

The study areas are located in Northwest of Iran, East-Azarbidjan and Northeast and Southwest of Horand (East of Kaleybar) between longitudes 47?, 25? to 47?, 33? East and latitudes 38?, 52? to 39?, 00? North (Howay district), longitudes 47?, 23? to 47?, 30? East and latitudes 38?, 20? to 38?, 22? North (Leghlan district) and longitudes 47?, 13? to 47?, 18? East and latitudes 38?, 47? to 38?, 50? East (Hashtsar district). The area is considered as part of the West Alborz-Azarbaijan and central domain structural zones. The main lithologic outcrops in the study area consist of flysch rocks and pelagic carbonates of Upper Cretaceous-Paleocene accompanied by volcanic and volcanoclastic rocks of the Majidabad formation. Studied masses are cropped out as individual exposures within the mentioned complexes. Granitoid bodies in the shape of sill, dyke and stock and lamprophyric masses and shoshonitic gabbros in the form of laccolite and dykes are intruded into the syncline core of the host units. The Hashtsar gabbroic body is accompanied by pyroxenites and is intruded into the mentioned rocks. Horand intrusive bodies are variable in mineral composition and mainly consist of diorite, gabbro-diorite, olivine-gabbro, lamprophyre, quartz-diorite and monzogabbro. These bodies crosscut the Upper Cretaceous-Paleocene flyschoids deposits. According to petrographic studies, the major minerals of amphibole, clinopyroxene, biotite and olivine in a matrix of plagioclase or potassium feldspar and accessory minerals of apatite and opaque minerals, define camptonite to sanaite composition for the Howay lamprophyre. Shoshonitic gabbro consist of olivine, clinopyroxene and plagioclase as major minerals and phlogopite, amphibole, apatite and opaque minerals constitutes accessory minerals in these rocks. Major and accessory minerals in the Leghlan gabbro consist of plagioclase, clinopyroxene and potassium feldspar and biotite, respectively. Hashtsar gabbro consists of plagioclase, clinopyroxene, and amphibole. Pyroxenite consist mainly of clinopyroxene, olivine and low amounts of amphibole and plagioclase.Mineral chemistry studies define the composition of amphibole, clinopyroxene, plagioclase and mica as kaersutite, diopside to salite and albite to andesine, respectively in lamprophyric body. Olivine, clinopyroxene, plagioclase and mica in the shoshonitic gabbro have mainly chrysolite, diopside to Ca-tschermakite, andesine to bytownite and phlogopite composition, respectively. The composition of amphibole, clinopyroxene and plagioclase in Hashtsar gabbro and pyroxenite are pargasite to tschermakite, diopside and anorthite and the composition of clinopyroxene and mica in Leghlan gabbroic body are diopside to Ca-tschermakite and biotite, respectively.Lamprophyrs thermo-barometry using total Al content in amphibole shows that amphibole in Howay lamprophyre were crystalized at 900?C and 60.5 kbars. Clinopyroxene- plagioclase barometry of shoshonitic gabbro defines temperature of 1000 ?C for olivine crystallization at 26 kbars. Using total Al content in amphibole and other methods, define pressure ranges between 7-9 kbars for pyroxenites, 6-8 kbars for Hashtsar gabbro and 7-9 kbars for Leghlan gabbro, respectively. Based on Ti content of amphibole, temperature of 900 ?C estimated for crystallization of Hashtsar gabbro and pyroxenite. Also paragenesis clinopyroxene-olivinspinel defines temperature of ?1000 ?C for Leghlan gabbro crystallization. Based on whole rock geochemistry, the original magma of lamprophyrs, Leghlan and Hashtsar gabbros and Howay olivine-gabbro was alkaline and shoshonitic in nature. Hashtsar pyroxenite samples show primitive mantle composition.Study of partial melting rate show that lamprophyrs, Leghlan and Hashtsar gabbros and Howay olivine-gabbro magma was originated from 1 to 5 melting of an enriched spinel-garnet lherzolite. This feature is supported by high Ce/Yb ratio of rocks and points to garnet as residual phase in the original source. LREE, Ba, Pb enrichment and HREE depletion in alkaline magmas indicate enriched mantle origin for the studied rocks.Lamprophyrs, Leghlan and Hashtsar gabbros and pyroxenite and Howay olivine-gabbro samples plot in the post collisional magmatic arc field in tectonic setting discrimination.After collision of Arabian and Iranian plates in Upper Cretaceous-Paleocene, alkaline basaltic magmas formed by low degree of partial melting of enriched lithospheric mantle during Pyrenean tensional phase. Stopping at the base of the continental crust and experiencing low contamination with the crust materials, the original magma changed to alkaline lamprophyric magma and rose to the high levels of the crust and injected into the Upper Cretaceous-Paleocene folded units. Subsequently another pulse of alkaline basaltic magma, experiencing assimilation and contamination processes during uprising, converted into shoshonitic composition and intruded into alkaline lamprophyre.Regarding the chemical and mineralogical characteristics of Hashtsar mafic- ultramafic complex, It can be postulated that alkaline magma originated from the metasomatized mantle below the continental crust at depth of 21 to 27 Km, which then went through partial crystallizing, immiscibility and magmatic contamination resulting in formation of magnetite, clinopyroxene and gabbroic rocks. Further intrusion of gabbroic alkaline magma that experienced differentiation and contamination, into the ultramafic complex formed the complex structure and afterward due to compressional tectonic of the area, upraised to high levels along the reverse faults and emplaced at the present levels

مستند نام اشخاص تاييد نشده

روان‌خواه، علیرضا

مستند نام اشخاص تاييد نشده

موید، محسن، استاد راهنما

مستند نام اشخاص تاييد نشده

حسین زاده، محمدرضا، استاد مشاور

مستند نام اشخاص تاييد نشده

عظیم زاده، امیر مرتضی، استاد مشاور

مستند نام اشخاص تاييد نشده

عامل، نصیر، استاد مشاور

يادداشت عمومي

سیاه و سفید

وضعیت فهرست نویسی

نمایه‌سازی قبلی